[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Samuel Adalberg 1Samuel AdalbergSamuel AdalbergData i miejsce urodzenia 1868WarszawaData i miejsce śmierci 10 listopada1939WarszawaSamuel Adalberg w WikicytatachSamuel Adalberg (ur. 1868 w Warszawie, zm. 10 listopada 1939 w Warszawie) – polski historyk żydowskiegopochodzenia, paremiolog, folklorysta i wydawca tekstów staropolskich.BiografiaUrodził się w Warszawie. Był przedstawicielem zasymilowanej żydowskiej inteligencji warszawskiej. Studiował nakilku wyższych uczelniach w Europie Zachodniej. Następnie pracował jako urzędnik w banku Hipolita Wawelberga,a także jako zarządca jego dóbr. Pracował również w prywatnym biurze statystycznym Jana Gotliba Blocha w celubadania warunków życia Żydów w Polsce i Rosji.Adalberg zasłynął przede wszystkim jako twórca pierwszego wydanego w Polsce zbioru paremiograficznego, Księgiprzysłów, przypowieści i wyrażeń przysłowiowych polskich, która ukazywała się w latach 1889-1894 dziękisfinansowaniu edycji przez Witolda Zglenickiego uzyskanych za pośrednictwem Kasy Mianowskiego. Dzieło tozawierające ponad 3000 tysięcy przysłów podstawowych i drugie tyle wariantów, było podsumowaniem dorobkuczterech stuleci w dziedzinie paremiologii. Dzięki niemu większość materiałów, sięgających nieraz średniowiecza iprzeważnie zawartych w niedostępnych rękopisach, stała się własnością powszechną. Poszerzone i na nowoopracowane wznowienie ukazało się w latach 1969-1978 jako czterotomowa Nowa księga przysłów i wyrażeńprzysłowiowych polskich. Adalberg przetłumaczył także 580 przysłów żydowskich z kolekcji Ignacego Bernsteina,które opublikował w 1890 roku w książce Przysłowia żydowskie.W uznaniu zasług otrzymał członkostwo w Akademii Umiejętności. Stał na czele powołanej przez HipolitaWawelberga i Szymona Askenazego fundacji pomagającej ubogim studentom żydowskim, działającej przyUniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę został dyrektoremdepartamentu do spraw żydowskich przy Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.Zaraz na początku II wojny światowej popełnił samobójstwo. Został pochowany na cmentarzu żydowskim przy ulicyOkopowej w Warszawie. Położenie jego grobu nie jest znane[1].Samuel Adalberg 2Wybrane publikacje• 1887: Słownik przysłów, przypowieści i wyrażeń przysłowiowych polskich• 1890: Przysłowia żydowskie• 1891: Przysłowia polskie i krytyka• 1894: Księga przysłów, przypowieści i wyrażeń przysłowiowych polskichPrzypisy[1] Cmentarze m. st. Warszawy. Cmentarze żydowskie. Warszawa: Rokart, 2003. ISBN 83-916419-3-7.Bibliografia• Alina Cała, Hanna Węgrzynek, Gabriela Zalewska: Historia i kultura Żydów polskich. Słownik. Warszawa:Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, 2000. ISBN 83-02-07813-1.• Henryk Kroszczor: Cmentarz Żydowski w Warszawie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983.ISBN 83-01-04304-0.Stanisław Adamczewski (historyk literatury)Stanisław Adamczewski (ur. 11 grudnia 1883 w Warszawie, zm. 2 sierpnia 1952 w Opaczy) – polski historykliteratury, profesor Uniwersytetu Łódzkiego.BiografiaBył synem nauczyciela gimnazjalnego Józefa Adamczewskiego i Anny z domu Kondrackiej. Kształcił się wWarszawie, a następnie w gimnazjum filologicznym w Płocku, które ukończył w 1903 roku. Studiował medycynę nauniwersytecie w Dorpacie od 1903, ale przerwał studia w 1904. W latach 1905-1907 udzielał w Warszawieprywatnych lekcji. Po zdanym państwowym egzaminie nauczycielskim podjął pracę jako nauczyciel polonista wprywatnych szkołach średnich w Łęczycy 1907-1908 i Siedlcach 1908-1909, a następnie w Lublinie 1909-1911.Debiutował w Kurierze Lubelskim w 1910 roku szkicem „Znaczenie i przeznaczenie twórczości Wyspiańskiego wnaszym życiu”. W latach 1911-1914 studiował kolejno w Zurychu, Paryżu i Lwowie.W 1908 roku ożenił się z Janiną Jankiewicz.Przez wiele lat pracował jako nauczyciel gimnazjalny w najlepszych szkołach warszawskich (Gimnazjum im.J.Zamoyskiego, Gimnazjum im. T.Czackiego). Z jego doświadczeń dydaktycznych wyrosły dwa podręczniki historiiliteratury: Zbiór zadań i pytań z literatury polskiej dla uczniów szkoły średniej i Sympozjon. Na potrzeby szkół wydałi opatrzył komentarzami utwory Jana Kochanowskiego, Mikołaja Reja, Wacława Potockiego, Ignacego Krasickiego.W 1923 r. obronił na Uniwersytecie Warszawskim pracę doktorską pt. Oblicze poetyckie Bartłomieja Zimorowicza –uznaną przez literaturoznawców za odkrywczą i nowatorską. W 1935 r. przeprowadził habilitację na UniwersyteciePoznańskim po przedstawieniu rozprawy Oblicze poetyckie Bartłomieja Zimorowicza. W latach 1935-39 byłdocentem w Katedrze Historii Literatury Polskiej na Uniwersytecie Warszawskim, prowadził wykłady z historiiliteratury.W latach 1936-38 pełnił jednocześnie funkcję dyrektora Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej w Warszawie.Współpracował z Polskim Radiem i przed mikrofonem wygłaszał odczyty i felietony o literaturze, a w prasiekulturalnej recenzował nowości wydawnicze i premiery teatralne.W czasie okupacji hitlerowskiej uczył na tajnych kompletach zorganizowanych dla uczniów warszawskich szkółśrednich. Wykładał także na tajnych kompletach polonistyki warszawskiej. Wśród jego uczniów i studentów byliStanisław Adamczewski (historyk literatury) 3m.in. Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Gajcy, Wacław Bojarski, Tadeusz Borowski. Największy wpływ wywarłAdamczewski na młodego pisarza – Andrzeja Trzebińskiego.Tuż po wojnie pracował krótko na Uniwersytecie Jagiellońskim, a od 1945 r. na Uniwersytecie Łódzkim (jakoprofesor i kierownik Katedry Historii Literatury). Prowadził wykłady poświęcone twórczości Mickiewicza, Prusa,Żeromskiego, a także cykl odkrywczych wykładów o liryce Norwida. W 1950 r. usunięty z uczelni jako naukowiecburżuazyjny, przeciwnik marksizmu, pozbawiony został możliwości wykładania i zarobkowania.Był członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (1936 – członek korespondent, 1945 – członekrzeczywisty) oraz, od 1946 r., członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności.Zajmował się literaturą polskiego baroku, pozytywizmu i modernizmu; szczególną uwagę poświęcił twórczościStefana Żeromskiego. Jego praca Serce nienasycone była pierwszą monografią twórczości Żeromskiego; książkaotrzymała nagrodę Komitetu Kasy im. Mianowskiego i stała się podstawą habilitacji autora. Ponadto był edytoremDzienników Żeromskiego.Adamczewski pracował nad określeniem metodyki badań literackich. Jako przedmiot badań nad literaturą określiłżycie pisarza, jego twórczość oraz odbiór dzieła literackiego. Dokonał analizy stylu pisarskiego i słownictwaŻeromskiego, a także dziennika uczniowskiego pisarza. Ponadto zajmował się twórczością m.in. Prusa iBrzozowskiego.Zmarł śmiercią samobójczą w Opaczy.Niektóre prace• Szlaki historiozofii literackiej (1913)• Zbiór zadań i pytań z literatury polskiej dla uczniów szkoły średniej. Cz. 1, Wieki 16 i 17 (Lwów, 1922)• Oblicze poetyckie Bartłomieja Zimorowicza (Warszawa, 1928)• Sympozjon: wybór prozaików polskich wieku 19 i 20 (Lwów, 1926)• Pojęcie romantyzmu u Stanisława Brzozowskiego (1929)• Serce nienasycone: książka o Żeromskim (Poznań, 1930)• Stefan Żeromski: zarys biograficzny (Lwów, 1937; wyd. 2: Łódź, 1947)• Sztuka pisarska Żeromskiego (Kraków, 1949); zmieniona wersja pracy Serce nienasycone• Etyka pisarska Prusa (odczyt wygłoszony na inauguracyjnym zebraniu Zjazdu Naukowo-Literackiego im.Bolesława Prusa w Warszawie dnia 29 września 1946 r.) (Łódź, 1947)• Bajka polska wieku oświecenia w wyborze (Warszawa, 1947)RodzinaStanisław Adamczewski w małżeństwie z Janiną Jankiewicz miał dwoje dzieci: syna Stanisława Franciszka(1909-1987) – prof. entomologii oraz Jadwigę Adamczewską-Miklaszewską (1915-2008) – absolwentkę AkademiiSztuk Pięknych, autorkę prac teoretycznych z zakresu wzornictwa przemysłowego.Źródła• Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J. Wrocław, 1983.• Świętosławska Teresa, Stanisław Adamczewski: pedagog, edytor, badacz literatury. (Łódź: WydawnictwoUniwersytetu Łódzkiego, 1994) – publikacja zawiera wybór prac Stanisława Adamczewskiego;• Słownik badaczy literatury polskiej, pod red. Jerzego Starnawskiego; tom I. Łódź, 1994 (autorka biogramu:Teresa Świętosławska);• Wasiak Izabela, Wspomnienie o profesorze Stanisławie Adamczewskim. "Kronika: Pismo UniwersytetuŁódzkiego" 2000 nr 1, ss. 16-18.Janusz Albrecht 4Janusz AlbrechtJanusz AlbrechtWojciech, Ksawery, Ozimiński, Marian JankowskipułkownikData i miejsce urodzenia 14 lutego 1892KaliskaData i miejsce śmierci 6 września 1941WarszawaPrzebieg służbyStanowiska dowódca 1 Pułk Szwoleżerów Józefa PiłsudskiegoGłówne wojny i bitwy I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowaOdznaczeniaJanusz Albrecht ps. "Wojciech", "Ksawery", "Ozimiński", "Marian Jankowski" (ur. 14 lutego 1892 w Kaliskach, wpow. włocławskim, zm. 6 września 1941 w Warszawie) – pułkownik dyplomowany Wojska Polskiego.Był żołnierzem Legionów Polskich, działaczem Polskiej Organizacji Wojskowej, w II Rzeczypospolitej oficeremzawodowym. W kampanii wrześniowej dowodził 1 Pułkiem Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego, wchodzącym wskład Mazowieckiej Brygady Kawalerii.Był szefem Sztabu Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej. Został aresztowany przez kieleckie gestapo 7 lipca1941 w Warszawie, prawdopodobnie na skutek denuncjacji rotmistrza Przemysława Deżakowskiego. Torturowanyprzez kilka dni, załamał się i złożył obszerne zeznania dotyczące struktur i zadań oddziałów Komendy GłównejZWZ, oraz informacje o dowódcach ZWZ. 27 sierpnia został zwolniony z więzienia z misją przekazania StefanowiRoweckiemu propozycji cichego porozumienia ZWZ z Niemcami i warunkiem dobrowolnego powrotu do Kielc... [ Pobierz całość w formacie PDF ]