[ Pobierz całość w formacie PDF ]
15.10.200907:48,aktualizacja15.03.201009:34,pobrano16.03.201014:01
ŚwiętyinieświętygniewjakgorozróŜnić
ks.JózefAugustynSJ
JakodróŜnićzwyczajnyludzkigniewodświętegogniewu?Jakie
kryteriazastosowaćwrozróŜnieniutychrodzajówgniewu?
Samouczuciegniewu,jakkaŜdeludzkieuczucie,jestmoralnieobojętne.Abymóc
rozeznaćnaszgniew,winniśmyzjednejstronyodkryćpostawęwewnętrzną,z
którejsięonrodzi,zdrugiejzaśrozeznaćjegoowocewcodziennościŜycia.
NiebadającprzyczyninierozeznającowocówmoŜemyłatwopomylićnaszludzki
gniew,zwyczajneoburzeniewypływająceznieuporządkowanychpostaw,ze
"świętymgniewem",któregoprzykładdajenamJezusnakaratachEwangelii.
WinniśmyunikaćtaniegoidentyfikowaniawłasnychodczućzodczuciamiJezusaczyteŜwielkichświętychimistyków.Liczy
siębowiemnietylejakieśzewnętrznepodobieństwonaszychodczućzichdoznaniami,aleprzedewszystkimnajgłębsza
postawaserca.Toonadecydujeooceniemoralnejgniewu.Naszesercewchwilachgniewubardzoczęstobywa
niepodobnedosercaJezusaczyteŜJegoświętych.
Podchodzącdosprawypowierzchownie,zbytpochopniestwierdzamynieraz,Ŝenaszgniewjest"świętym",poniewaŜ
JezuswpodobnychzewnętrzniesytuacjachrównieŜodczuwałgniew.
GniewBoga
KontemplującuczuciaJezusa,którestosunkowoczęstoprzywołująEwangeliści,trzebanampamiętać,ŜejestOnBogiem
Człowiekiem,najniewinniejszymzniewinnych.WszystkowNimjestpełneładuiharmonii.Jestświęte.WszystkieJego
uczuciawypływajązJegoBoskiegoSercarozmiłowanegowOjcuioddanegonamaŜdokońca.
TakŜeJezusowygniewioburzenie(por.Mk3,5;10,14),jegogwałtownesłowawypowiadanedouczniówczyteŜdo
faryzeuszów(por.Mt16,23;Mt23,13)byłyowocemJegoBoskiejświętości.WszystkieuczuciaJezusarodządobre
owoce.Jegoostrobrzmiącesłowademaskowałyfałszizakłamanieiwzywałydoprawdy.Wszystkiemocnegwałtowne
reakcjeJezusaopisanewEwangeliachmającharakterproroczy;odsłaniająnietylkoJegoczłowieczeństwo,alewskazują
takŜenaJegoBóstwo.
GniewJezusa,jakgniewJahwe,trwatylkoprzezchwilę,aJegołaskawośćprzezcałeŜycie(Ps30,6).Jestonwyrazem
zaangaŜowaniawsprawyOjca,JegomiłościdoNiegoorazmiłościdoczłowieka.WgniewieJezusaniemanic
destrukcyjnego.Onniczegonieniszczy,alewszystkim,comówiiczyni,buduje.
Jezusswoimigwałtownymiemocjamiwzywadonawrócenianietylkotych,kuktórymteemocjebezpośredniokieruje,ale
dowszystkichŜyjącychwzakłamaniuinieprawdzie.MoŜemykontemplowaćgwałtownereakcjeJezusajakozaproszenie
donaszegoosobistegonawrócenia.
Rozeznawanienaszychgwałtownychuczućwymagałobyodnasdobrejznajomościsiebiesamychnaszychwewnętrznych
postaw,zktórychteuczuciasięrodząorazkrytycznegospojrzenianaichowoce:wybory,decyzje,słowaiczyny.Nasze
gniewnereakcjeizwiązaneznimiczynyposiadajązwyklebardzozłoŜonąmotywację.Wypływająonenietylkoznaszych
osobistychnieuporządkowanychpostawizachowań,alesączęściądziedzictwagrzechu,naszegowewnętrznegozranienia,
zktórymprzychodzimynaświat.
Św.AugustynpowracającdoswojegodzieciństwapiszewWyznaniach:"Nawłasneoczywidziałemzazdrośćmałego
dziecka:jeszczenieumiałomówić,apobladłezezłościspoglądałowrogonaswegomlecznegobrata".
Rodzajeludzkiegogniewu
AnalizującnaszludzkigniewmoglibyśmywyróŜnićtrzyjegorodzaje.PopierwszemoŜetobyćnieuporządkowanygniew
wypływającyznaszychpostawnaznaczonychgrzechem:egoizmem,pychą,zmysłowością,zamknięciemwsobie,brakiem
współczuciadlabliźnich,chciwością,przewraŜliwieniemnaswoimpunkcieitp.Wielkigniewzpowodumałychgrzechów
innychosób,stajesięczęstoswoistązasłonądymnądlawielkichwłasnychgrzechów.
Jezuspowie,Ŝeoglądaniedrzazgiwokubrataodwracauwagęodbelkiwewłasnymoku(por.Mt7,3).Przykłademtakiej
postawystajesiępostępowanieDawidapojegocudzołóstwiezBatszebąizabójstwiejejmęŜaUriaszaChetyty.Kiedy
NatanopowiadaMonarszeokrzywdzie,jakąpewienbogaczwyrządziłbiedakowizabierającmujegoukochanąowieczkę,
Dawidoburzyłsiębardzonategoczłowieka(2Sm12,5).ProrokdemaskujegniewKrólaDawidaprostymstwierdzeniem:
Tyjesteśtymczłowiekiem(2Sm12,7).WgniewwpadlitakŜemieszkańcyNazaretu,kiedyJezuszdemaskowałich
niewiarę:Natesłowa[Jezusa]wszyscywsynagodzeunieślisięgniewem.PorwaliGozmiejsca,wyrzuciliGozmiastai
wyprowadziliaŜnastokgóry,(...)abyGostrącić(Łk4,2829).
Naszeoburzenienainnychzpowoduichgrzechów,jestdefactooburzeniemnasiebiesamych.Wewszystkich
opowiadaniachocudzychmałostkachigrzechachjestzawszecośnieczystego.Gniewnainnychbudzącysięzpowoduich
grzechówwinienbyćdlanassygnałemostrzegawczym,iŜgrozinampostawanieprawdy.
Uleganietemugniewowiautorzynatchnienioceniająbardzosurowo:Głupiujawniacałyswójgniew,mądrygowkońcu
uśmierza(Prz29,11).CięŜkijestkamieńipiaseknielekki,gniewgłupiegocięŜszyodobu(Prz27,3).Niebądźpochopny
wduchudogniewu,bogniewprzebywawpiersigłupców(Koh7,9).
WKazaniunaGórzeJezusmówi:KaŜdy,ktosięgniewanaswegobrata,podlegasądowi(Mt5,22).Gniewnabratajest
wyrazemsurowegosąduprzeprowadzonegonadnimwewłasnymsercu.JeŜeliniechcemypodlegaćsurowemusądowi
gniewowiBoga,winniśmyprzezwycięŜaćnaszgniewisądnadbliźnimi.ApostołJakubprzypomina:Sądnieubłaganydla
tego,którynieczyniłmiłosierdzia:miłosierdzieodnositriumfnadsądem(Jk2,13).
Reakcjanazłodoświadczone
Naszaludzkareakcjaoburzeniazpowodudoznanejkrzywdy,todrugirodzajgniewu,jakiegoczęstodoświadczamy.Gniew
tenrodzisięzbóluicierpienia,zadawanegonamprzezinnychwsposóbniesprawiedliwy.Kiedyktośwsposób
nieuprawnionyograniczanasząwolność,manipulujenasząosobą,raninasgniewstajesięwówczasprzejawem
samoobrony:bronimywłasnejautonomii,wolnościigodności.Niktbowiemzludziniemaprawanaskrzywdzić,poniŜać
czyteŜupokarzać.
OwosłuszneoburzenienadoznanąkrzywdęmoŜebyćprzeznaswypowiedziane:moŜemywyrazićnaszprotestnawzór
protestu,którywypowiedziałJezuswobecsługi,kiedytenwczasieprocesuspoliczkowałGo:JeŜeliźlepowiedziałem,
udowodnij,cobyłozłego.AjeŜelidobrze,todlaczegoMniebijesz?(J18,23).
Jezuszaprotestowałprzeciwkoniesprawiedliwemutraktowaniu.KaŜdyznasmaprawoprotestować,kiedyjestniesłusznie
karany,krzywdzony,upokarzany,wykorzystywany,kiedyludziemanipulująjegoosobączyteŜjegowolnością.Aleiten
rodzajgniewuwymagaodnaswysiłkuipracywewnętrznej.
Bochoćsamodruchgniewuzpowodukrzywdyjestsłuszny,tojednakgdybyniebyłprzeznasopanowanymoŜerodzić
złeowoce.UpustdanysłusznemuoburzeniumoŜełatwoprzerodzićsięwniechęć,nieŜyczliwość,agresję,zemstęitp.
PoddającsiętemugniewowimoŜemyusiłowaćszukaćsprawiedliwościnawłasnąrękę.
TakąpostawęreprezentowałoprawoStaregoPrzymierza.JeŜelibliźniponiesiejakąśszkodęczytamywKsiędzaWyjścia
wówczasonoddaŜyciezaŜycie,okozaoko,ząbzaząb,rękęzarękę,nogęzanogę,oparzeniezaoparzenie,ranęza
ranę,sinieczasiniec(Wj21,2325).
Bywamyczęstokuszeni,byusiłowaćwyrównywaćkrzywdy,wprowadzaćwłasnyład,"naprawiać"naruszonyprzezwroga
porządek.Takieszukaniesprawiedliwościnieprzywracajednakporządku,alejeszczebardziejgoniszczy.Złobowiem
rodzizło,zemstazemstę,gniewwywołujegniew.
Gniewprorocki
Trzecirodzajgniewu,jakiegodoświadczamy,moglibyśmyporównaćzachowującwszystkieproporcjezgniewem
proroków,JanaChrzcicielaiJezusa.PodobnymgniewempałalinieraztakŜeświęciimistycy.
Dzisiejszacywilizacjanaznaczonarelatywizmemfilozoficznymimoralnymdajelicznepowodydobudzeniasięwludziach
"świętegogniewu".Budzisięwnasoburzenie,kiedynp.osobymającewielkiewpływypolityczne,społeczne,religijnew
sposóbnieuczciwykwestionująpodstawowewartościludzkie:podwaŜająinstytucjęmałŜeństwa,rodziny,zacierająróŜnice
pomiędzykobiecościąimęskością,propagująrelatywizmetycznyireligijny.
Słusznieoburzamysię,kiedydostrzegamy,ŜepewneinstytucjepodprzykrywkąwprowadzaniamłodzieŜywdorosłe
Ŝyciedemoralizujeją.TakŜe"porządek"(czyraczejnieporządek)prawny,któryzdajesięprzyznawaćwiększeprawa
przestępcyniŜofierze,powoduje"świętygniew".
Podobnąreakcjęrodziobserwacjawspółczesnejsztuki,któragotowajest"towarzyszyćczłowiekowiwodwiedzaniu
toalety,gdzieprzecieŜjestwstanieporadzićsobiesam,apozostawiagosamegowinnychsytuacjach,wwaŜnych
momentachŜycia,kiedyrzeczywiściepotrzebujepomocy,kiedyczujesięzupełniebezradny"(KatarzynaJabłońska).
Budzinaszeoburzeniecałafreudyzacjasferymiędzyludzkichrelacji,która"wszędzietropitoksycznezwiązki,neurotyczne
zachowaniaikompleksEdypa"(KatarzynaJabłońska).
Ichoćteodruchygniewusąsłuszneczynawet"święte",tojednakniesąoneświęteświętościąBoga.Jesttonaszludzki
gniew,uwikłanywnasząkruchośćfizyczną,psychiczną,moralnąiduchową.Oburzającsię"świętymgniewem"
pozostajemyzawszeułomnymiludźmi.
Nasz"świętygniew"winienjednakrodzićmądryprotest.Rozeznającsytuacjeiokoliczności,trzebazabieraćgłos,bronić
podstawowychludzkichwartości:zdrowegorozsądku,podstawowegoładu,świętościŜycia,prawadowolnościreligijnej,
prawadoprawdy.Musimyprzeciwstawiaćsięszarganiuwszystkichludzkichświętości.WinniśmyteŜdomagaćsię
poszanowaniaprawludzisłabych,wydziedziczonych,upokorzonych,ubogich.
Psalmistazachęcanasdowalkiwobroniewiaryisprawiedliwości:Przypaszdobiodraswójmiecz,swąchlubęiozdobę!
Szczęśliwiewstąpnarydwanwobroniewiary,pokoryisprawiedliwości,aprawicatwojaniechciwskaŜewielkieczyny!
Strzałytwojesąostreludypoddająsiętobietrafiająwsercewrogówkróla.TronTwój,oBoŜe,trwawiecznie,berło
Twegokrólestwaberłosprawiedliwe(Ps45,47).
Nasz"świętygniew"niedajenamjednakprawapotępianialudziioskarŜaniaich.Gdybyśmydalisięponieśćnaszym
emocjom,nasz"świętygniew"mógłbystaćsięokazjądoataku,agresjiczymanipulowaniainnymi.Będąckrzywdzeniczy
teŜniesprawiedliwietraktowani,niemamyprawakrzywdzićinnych.KierowaniświętymgniewemniemoŜemydzielićludzi
nadobrychizłych,wyrokowaćoichzbawieniuipotępieniu,karaćinagradzać.
"Świętygniew"niedajenamprawadoświętejwojny.Jezusniegłosiłświętejwojny.Niewzywałdoniszczenia
czegokolwiekczyteŜzabijaniakogokolwiek,awręczodwrotnienakazywałprzyjmowaćniesprawiedliwetraktowaniei
znosićcierpliwie,zpoddaniemwoliOjca,ludzkigniew,agresjęczyteŜnatręctwo.Onsamprzyjąłokrutnąmękęiśmierć
nakrzyŜuwzywającdomiłościnieprzyjaciół,doprzebaczeniaipojednania.
Rozeznawaniegniewu
Opisanetrzyrodzajegniewuniewystępująnaogółwczystejpostaci.Najczęściejnakładająsięnasiebie,sąpomieszane.
Donaszegosłusznegoczynawetświętegogniewudołączasięczęstogniewwynikającyznaszychnieuporządkowanych
postaw:lękuosiebie,pychy,egoizmu,frustracjiitd.
KaŜdasytuacjatrudna,którawywołujenaszgniewdomagasięrozeznania:namodlitwie,wcodziennymrachunku
sumienia,wsakramenciepojednania,wkierownictwieduchowym.Rozeznającnaszgniewwinniśmypytać,ilewnimjest
słusznegooburzeniaczy"świętegogniewu",ailenieuporządkowanejreakcji.PoniewaŜnaszgniewjesttylkoludzką
reakcją,zawszebędziedomagałsięoczyszczenia.
Częstobywamywsytuacji,wktórejjestnamtrudnorozeznaćsięwnaszymgniewie.
ZkaŜdymwięcrodzajemgniewutrzebastawaćprzedBogiemwcałejprawdzie,szczerościiotwartości.Psalmiściz
zaufaniemwyraŜająprzedBogiemswojeuczuciaoburzeniaigniewudomagającsięodNiegoobronyisprawiedliwości:
Wymierzmi,BoŜe,sprawiedliwośćibrońmojejsprawyprzeciwludowi,conieznalitości;wybawmnieodczłowieka
podstępnegoiniegodziwego!(Ps43,1).BoŜe,zbawmnie,wimięswoje,swojąmocąbrońmojejsprawy!(Ps54,3).
Kiedyujawniasięwnasjakiekolwiekpragnieniezemsty,trzebanamskładaćjewręceBoga.Niechonzałatwia
rozrachunkipomiędzynamianaszymibraćmi.
Naszgniewoczyszczasię,kiedywyraŜamygoprzedBogiem.TowłaśniewspotkaniuzNimmoŜemyrozeznaćprawdziwe
źródłanaszegogniewuirozeznaćjegoowoce.DuchŚwięty,któryjestDuchemprawdyiszczerości,danamświatłodla
rozeznanianaszychgniewnychodruchówireakcji.Onsampodpowienam,którenaszegniewnereakcjewypływająz
naszejpychyilęku,któresąsłusznymludzkimoburzeniem,aktóreświętymgniewem.
WypowiadającnaszgniewprzedBogiem,stajemysięjednocześniegotowiwypowiedziećnaszgniewwkierownictwie
duchowym.NierazdługotrzebanamtrwaćprzedBogiemznaszymgniewem,zanimstaniemysięgotowizJegoinspiracji
podjąćjakiekolwiekdziałanie,któremogłobyrodzićdobresłowaidobreczyny.
śycieduchowe
[ Pobierz całość w formacie PDF ]