[ Pobierz całość w formacie PDF ]
TERMODERNIZACJA W ŚWIETLE
DYREKTYWY O CHARAKTERYSTYCE
ENERGETYCZNEJ BUDYNKU
Poradnik
Autorzy:
Mariusz Bogacki
Arkadiusz Osicki
WPROWADZENIE
Za tym, że nasze gospodarstwa domowe zużywają duże ilości paliw i energii niech
przemówi fakt iż zużycie to stanowi 1/3 całkowitego zużycia energii w gospodarce narodowej
i dorównuje zużyciu w przemyśle [1].
Niestety wieloletnie programy państwowe dotyczące energetyki nie uwzględniają
możliwych do przeprowadzenia przekształceń w sektorze komunalno-bytowym. Nie analizuje
się możliwości redukcji zużycia energii i związanej z tym emisji gazów cieplarnianych do
atmosfery w wyniku zwiększenia efektywności energetycznej budynków nowych i
termomodernizowanych. Nie przewiduje się też dodatkowych korzyści z tytułu redukcji
emisji gazów cieplarnianych dla inwestorów, którzy zdecydowali się zainwestować w
budownictwo energooszczędne. Ponad to mała energochłonność budynku podczas jego
eksploatacji nie cieszy się powodzeniem u polskich architektów i inżynierów budowlanych i
utrzymuje się na poziomie wymagań regulowanych odpowiednimi przepisami, które także nie
są specjalnie wymagające. Niski jest także poziom świadomości inwestorów w tym zakresie.
Często kupują oni tanie projekty i tanie materiały do izolacji cieplnej budynków, w efekcie
czego powstałe budynki charakteryzują się dużym zużyciem energii i wysokimi kosztami
eksploatacji.
To co często pomijane jest w Polsce zostało dostrzeżone w Unii Europejskiej. W 1993
r. Unia przyjęła Dyrektywę 93/76/EEC w sprawie ograniczenia emisji dwutlenku węgla
poprzez poprawę charakterystyki energetycznej budynków. Dyrektywa obliguje państwa
członkowskie do uruchomienia narodowych programów dotyczących:
certyfikacji energetycznej budynków,
opłat za ogrzewanie, klimatyzację i ciepłą wodę użytkową (c.w.u.) na bazie
rzeczywistego zużycia,
finansowania za pośrednictwem „trzeciej strony” inwestycji w oszczędności energii w
sektorze publicznym,
regularnej inspekcji kotłów,
audytów energetycznych przedsięwzięć o dużym zużyciu energii.
obniżanie strat ciepła przez przenikanie (przegrody pełne i okna o niskich wartościach
współczynnika przenikania ciepła);
bierne wykorzystywanie zysków ciepła od promieniowania słonecznego
(odpowiednie rozmieszczenie okien i transparentne izolacje ścian);
przetwarzanie promieniowania słonecznego na energię elektryczną (systemy
fotowoltaiczne);
obniżanie zapotrzebowania na energię do wentylacji (systemy wentylacji
mechanicznej z rekuperacją ciepła i ewentualnie wymiennikami gruntowymi);
obniżanie zapotrzebowania na ciepło do przygotowania ciepłej wody użytkowej
(kolektory słoneczne);
wykorzystanie energii odnawialnych (pompy ciepła, kotły na biomasę).
Polskie prawo przez bardzo długi okres czasu nie uwzględniało relacji między ochroną
środowiska a funkcjonowaniem sektora komunalno-bytowego użytkowania energii i
wymaganiami ochrony cieplnej budynków. Do tej pory nie doczekaliśmy się podatku od
paliw, zróżnicowanego w zależności od ich czystości, obejmującego wszystkie podmioty
gospodarcze. Opłaty za emisję substancji szkodliwych do środowiska wynikające z ustawy
„Prawo ochrony środowiska" ponoszą tylko właściciele dużych instalacji energetycznych
o mocach ponad 50 MW. Opłaty te nie obejmują jednak źródeł ciepła w budynkach
indywidualnych, kotłowni wbudowanych i małych kotłowni osiedlowych, które stanowią ok.
50% sektora komunalno-bytowego użytkowania energii [1].
2
Jest to pozorna korzyść dla użytkowników energii z małych źródeł, skutkujące jednak
często stosowaniem tanich paliw (gorszych gatunków węgla, miału) czy spalaniem odpadów
komunalnych. Jednocześnie inwestycje modernizacyjne w dużych elektrowniach
i elektrociepłowniach pozwoliły na obniżenie emisji substancji w Polsce. W efekcie Polska
wywiązał się chwilowo z wymagań Protokołu z Kyoto i może sprzedawać wolne limity emisji
gazów cieplarnianych. Jednak w obliczu nowych zobowiązań wobec Unii Europejskiej
wygląda na to, że nie uda się spełniać postawionych celów bez zmniejszenia emisji substancji
szkodliwych w sektorze komunalno-bytowym [1].
Próbą rozwiązania tego problemu jest zaimplementowanie we wrześniu 2007 roku do
polskiego prawa przepisów związanych z Dyrektywą 2002/91/WE w sprawie charakterystyki
energetycznej budynków.
W dalszej części poradnika poznamy też sposoby zmniejszenia zużycia energii, głównie
na potrzeby ogrzewania pomieszczeń oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej m.in.
w celu uzyskania lepszej charakterystyki energetycznej budynku, której dotyczyć będzie
wystawiane budynkowi świadectwo.
3
Świadectwo charakterystyki energetycznej [2]
Zgodnie z ustaleniami art. 15 Dyrektywy Europejskiej 2002/91/WE do 4 stycznia
2006 r. państwa członkowskie Unii Europejskiej zobowiązane były przygotować system
prawny jej wdrożenia. Przestrzeganie ustaleń dyrektyw wynika z art. 226 traktatu
ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Niestety, w Polsce nie udało się zakończyć działań
legislacyjnych w wyznaczonym terminie i dopiero we wrześniu 2007 roku sejm przyjął
zmiany w Ustawie Prawo Budowlane, które dotyczą świadectwa charakterystyki
energetycznej dla budynków. W chwili pisania niniejszego poradnika trwają prace nad
wdrożeniem przepisów wykonawczych, które określać mają sposób wyznaczania
wspomnianej charakterystyki.
Zobaczmy, jakie nowe obowiązki nakłada Dyrektywa 2002/91/WE w sprawie
charakterystyki energetycznej budynków. Tak więc, zobowiązuje ona kraje członkowskie do
poprawy standardu energetycznego budynków przez egzekwowanie obowiązku:
posiadania świadectw energetycznych przez budynki nowo wznoszone,
modernizowane, sprzedawane i wynajmowane oraz sprzedawane i wynajmowane
lokale mieszkalne (np. w budynkach użyteczności publicznej lokale mieszkalne dla
nauczycieli czy personelu szpitalnego, znajdujące się w części mieszkalnej budynku);
wykonywania okresowych kontroli kotłów i systemów klimatyzacji;
wykonania jednorazowej kontroli instalacji ogrzewczych, w których pracują kotły
starsze niż 15 lat.
Wprawdzie dyrektywa zamiast kontroli dopuszcza system doradztwa, ale wówczas
jego kosztami proponuje obciążyć budżet państwa członkowskiego. W Polsce, ze względu na
ustawiczne niedobory środków budżetowych, takie rozwiązanie uznano za niemożliwe.
Obowiązki nałożone dyrektywą należy spełniać przy uwzględnieniu krajowych
warunków klimatycznych oraz wymagań klimatu wewnętrznego, a także rachunku
ekonomicznego. Dotyczy to zasobów budowlanych bez względu na ich położenie (na
obszarach miejskich i wiejskich). Wymienione obowiązki tworzą nowe standardy w
projektowaniu, wykonawstwie i eksploatacji budynków, a także w krajowym i zagranicznym
obrocie nieruchomościami. Mają też wpływ na rynek producentów wyrobów budowlanych.
Podstawowym beneficjentem dyrektywy jest użytkownik budynku/lokalu mieszkalnego. To
jego interesy mają być chronione. W związku z tym wprowadzono obowiązek wykonywania
świadectwa energetycznego dla budynku przez niezależnego eksperta oraz kontroli
efektywności energetycznej urządzeń zainstalowanych w budynku, mających wpływ na
racjonalizację użytkowania energii na potrzeby bytowe.
Świadectwo dla lokalu mieszkalnego będzie wystawiane jedynie w przypadku, gdy ten
stanowi samodzielną całość techniczno-użytkową. Tak więc w budynkach z centralnym
systemem grzewczym świadectwo będzie wystawiane dla całego budynku, a nie dla
poszczególnych lokali mieszkalnych. Odwrotna sytuacja może mieć miejsce w budynku
z ogrzewaniem etażowym w każdym z mieszkań.
Co to jest ocena energetyczna budynków?
Świadectwo energetyczne dla budynku/lokalu mieszkalnego jest sporządzane na
podstawie oceny energetycznej, polegającej na określeniu zintegrowanej charakterystyki
energetycznej, umożliwiającej przyporządkowanie budynkowi klasy energetycznej. Podstawą
4
do sporządzenia zintegrowanej charakterystyki jest charakterystyka energetyczna budynku,
określona w projekcie budowlanym w przypadku obiektu nowo wznoszonego, a dla
istniejącego, jeśli nie ma dokumentacji projektowej, wyznaczana w wyniku inwentaryzacji.
Charakterystyka energetyczna jest to zbiór danych i wskaźników energetycznych
dotyczących obliczeniowego zapotrzebowania budynku na energię na cele co., c.w.u.,
wentylacji i klimatyzacji, a w przypadku budynku użyteczności publicznej także oświetlenia.
W celu określenia zintegrowanej charakterystyki energetycznej przyjęto metodę odnoszenia
parametrów ocenianego budynku do obiektu referencyjnego, czyli takiego, który spełnia
aktualne wymagania techniczno-budowlane. Charakterystyka energetyczna ocenianego
budynku i jej porównanie z danymi budynku referencyjnego są podstawą obliczania
wskaźnika zintegrowanej charakterystyki, który wyznacza klasę energetyczną budynku. Dla
budynku referencyjnego przyjmuje się wskaźnik równy 1.
Standard budynku referencyjnego, tzw. standard podstawowy (warunki techniczne
zostały zdefiniowane na poziomie wymagań minimalnych), opisany został i będzie
uzupełniony w nowelizowanych przepisach techniczno-budowlanych, tj. rozporządzeniu
ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim
powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Zostanie on doprecyzowany w projekcie
rozporządzenia w sprawie zakresu i form świadectw energetycznych: dla budynku i lokalu
mieszkalnego.
Przewiduje się wprowadzenie
7 klas energetycznych budynków od A do G
.
O przynależności do odpowiedniej klasy decyduje wartość zintegrowanego wskaźnika
charakterystyki energetycznej. Np. budynek w klasie D będzie odpowiadał standardowi
budynku referencyjnego. Budynki i lokale mieszkalne o najlepszej charakterystyce
energetycznej trafią do klasy A.
Co to jest świadectwo energetyczne?
Świadectwo powinno być przygotowywane w formie pisemnej oraz elektronicznej.
Wersja elektroniczna ma umożliwiać rejestrację w krajowym rejestrze świadectw wszystkich
wystawianych dokumentów energetycznych budynków.
Świadectwo będzie ważne przez 10 lat.
Prace budowlane przeprowadzane w okresie ważności świadectwa, mające wpływ na
zmianę jego charakterystyki energetycznej, skutkują koniecznością przygotowania nowego
dokumentu, potwierdzającego zmiany energetyczne.
Jeśli po10 latach ważności świadectwa w budynku/lokalu mieszkalnym nie
przeprowadzono modernizacji lub też nie nastąpiła zmiana wymagań w zakresie standardu
energetycznego budynków (z poszanowaniem zasady: prawo nie może działać wstecz),
zadaniem audytora energetycznego jest potwierdzić jego aktualność i przedłużyć ważność na
kolejne 10 lat. Uaktualnienie świadectwa nie powinno wiązać się z kosztami, które musi
ponieść właściciel lub zarządca budynku. Będzie to jedynie symboliczna opłata.
Świadectwo nie jest związane z jego właścicielem czy nabywcą. Stanowić ma, zgodnie
ze zmianami wprowadzanymi do ustawy Prawo budowlane, załącznik do książki obiektu
budowlanego. Standard jego wykonywania, tj. sposób sporządzania, szczegółowy zakres i
wzory świadectw dla budynku i lokalu mieszkalnego, metodę określania zintegrowanej
charakterystyki energetycznej oraz sposób określania klasy energetycznej budynków i lokali
mieszkalnych ma określać stosowne rozporządzenie.
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]