[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Proces grupowy. Poradnik dla trenerów, nauczycieli i wykładowców
4
Kreatywne działanie
135
Bariery komunikacyjne — by je ominąć, należy je poznać
136
Twórczość w pracy grupy — kreowanie rzeczywistości
145
Sposoby rozwiązywania problemów w grupie
158
Główne zadanie dla prowadzącego w fazie działania
166
Zakończenie
167
Bibliografia
169
Burza w grupie
U
czestnicy grupy zapoznali się już w pierwszej fazie ze sobą,
przyjrzeli się innym, wstępnie zorientowali się w tym, czego
oczekuje od nich grupa oraz jakie są zasady jej funkcjonowania.
Następuje więc akceptacja udziału w grupie. Na jawnym poziomie
funkcjonowania dominują pozytywne emocje, na poziomie ukrytym
funkcjonuje lęk przed odrzuceniem w sytuacji dalszego ujawnia-
nia siebie. Pojawia się więc osobisty konflikt między ujawnianiem
siebie a głębszym zaangażowaniem w grupę. Ujawniają się także
mechanizmy obronne wyrażające się w formie oporu. Kolejnym
ważnym elementem jest ujawnianie własnych potrzeb, co prowa-
dzi nieuchronnie do konfliktów. Konieczne jest skonfrontowanie
się uczestników grupy z własnym oporem oraz poznanie jego
źródeł poprzez rozpoznawanie i nazywanie nieprzyjemnych emocji.
Kolejnym zadaniem uczestników grupy jest nauczenie się kon-
struktywnego konfrontowania w momencie powstania konfliktu
i rozwiązania go. Ten etap rozwoju grupy nazywany jest etapem
ścierania lub burzy (rysunek 2.1).
Proces grupowy. Poradnik dla trenerów, nauczycieli i wykładowców
50
Rysunek 2.1. Proces, efekt i relacje w II fazie powstawania grupy
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Paszkowska-Rogacz, Tarkowska, 2004
W drugiej fazie rozwoju grupy pojawia się emocjonalny opór wo-
bec wymagań grupy, sprzeciw wobec niej, następuje ujawnianie
konfliktów celów oraz ścieranie się potrzeb. Rodzi to napięcie, które,
jeśli zostanie konstruktywnie rozładowane, zaowocuje relacjami
w postaci przynależności do grupy.
Opór, czyli lęk przed oceną w grupie
Obserwacja życia codziennego pokazuje, że ludzi można podzielić
na tych, którzy mają wysoką samoocenę i niską samoocenę. Wydaje
się, że tych drugich w polskim społeczeństwie jest jednak więcej.
Tożsamość społeczna, czyli poczucie tego, co jesteśmy warci,
lub inaczej, ile jesteśmy warci, ściśle związana jest z przynależnością
grupową (Brown, 2006). Każde wejście w grupę implikuje uzyskanie
informacji zwrotnych na swój temat od innych osób, co może bu-
dować samoocenę jednostki lub może być dla niej zagrażające.
Wejście w grupę wymaga przedefiniowania tego, kim człowiek
jest — poprzez to, jak jest odbierany przez innych, jak oni na nas
reagują. Najwięcej lęków i obaw jest związanych z ujawnieniem
tych cech i zachowań, które mogą być przez innych negatywnie
Burza w grupie
51
oceniane, co w konsekwencji może rodzić odrzucenie. Lęk przed
oceną, przed odkryciem tego, co „słabe”, „ciemne”, „okropne”,
„trudne” w danej osobie, może powodować w niej napięcie, które
nieuświadomione będzie się ujawniało w zachowaniach prowo-
kujących do negatywnych informacji zwrotnych i prowadzących
faktycznie do konfliktów z innymi członkami grupy. Do głównych
problemów, z którymi borykają się ludzie dorośli w sytuacji za-
daniowej, należą (Aleksander, 2007):
strach przed porażką;
obawa dotycząca poziomu i jakości wykonania zadania;
obawa przed zawstydzeniem;
obawa przed brakiem określonych umiejętności;
skrępowanie wynikające z lęku przed tym, jak inni
postrzegają ich wygląd;
negatywne doświadczenia w innych grupach z przeszłości;
strach przed konsekwencjami odsłonięcia się przed dużą
grupą ludzi.
Te i inne obawy mogą rodzić opór przed funkcjonowaniem w grupie
objawiający się w postaci trzech głównych grup zachowań (rysunek 2.2).
Wskazówki dla prowadzącego grupę:
W sytuacji oporu mogą pomóc reakcje prowadzącego grupę w postaci pytań
nakłaniających uczestników do aktywności:
9
„Co chcielibyście, żeby się w grupie działo?” — niezależność i podejmowanie
przez uczestników decyzji.
9
„Powiedzcie każdemu w grupie o jednej rzeczy, którą mógłby zrobić, aby poprawić
sytuację” — konfrontacja i gotowość do przepracowania oporu poprzez
nazwanie go.
9
„Co dokładnie wam się nie podoba? Opowiedzcie o tym” — nazwanie
i przepracowanie sytuacji konfliktu.
Źródło: Paszkowska-Rogacz, Tarkowska, 2004
[ Pobierz całość w formacie PDF ]